Jest jedną z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Została odkryta w 1918 r. przez Mc Collumna1.
Dopiero od kilku lat pisze się o jej niedoborach u ludzi (wcześniej panował pogląd, że endogenna synteza wyklucza istnienie niedoborów) i powiązano to z wieloma istniejącymi chorobami.
Funkcje i diagnostyka niedoborów witaminy D
Około 80% tej witaminy organizm czerpie z syntezy skórnej przebiegającej pod wpływem promieniowania UVB. W skórze powstaje związek o nazwie 7-dehydrokalcyferol, zwany prowitaminą D, który musi przekształcić się w swoją aktywną formę. Najpierw ulega hydroksylacji w wątrobie, w wyniku czego powstaje 25-hydroksywitamina D [25(OH)D] o umiarkowanej aktywności biologicznej (odpowiedzialna za funkcję klasyczną), która stanowi główną formę witaminy D w krwiobiegu. Drugi etap przemian odbywa się w nerkach i innych tkankach. Zachodzi w nich hydroksylacja w pozycji 1α, prowadząc do syntezy 1,25-dihydroksywitaminy D [1,25(OH)2D], powszechnie uznanej za najbardziej aktywną postać witaminy D (odpowiedzialną za efekt plejotropowy).
W klasycznym ujęciu niedobór tej witaminy wywołuje krzywicę u dzieci, a u dorosłych osteomalację, przyczyniając się do zwiększonego ryzyka złamań, zwłaszcza w przebiegu osteoporozy. W efekcie plejotropowym oddziałuje na system odpornościowy, redukując choroby zapalne układu oddechowego, minimalizuje rozwój chorób autoimmunologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane (MS), cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna, astma. Dodatkowo ma pozytywny wpływ na system krwionośny i funkcje endokrynne2, 4.
Witamina D jest unikatowa ze względu na fakt, że jest syntetyzowana w skórze człowieka z prowitaminy D podczas ekspozycji ciała na światło słoneczne, a także dlatego, że wykazuje aktywne działanie − jak hormon (działanie plejotropowe).
