HIV (human immunodeficiency virus) – to ludzki wirus upośledzenia (niedoboru) odporności. Może wywołać zespół nabytego upośledzenia odporności – AIDS (acquired immunodeficiency syndrome). Zakażenie HIV i AIDS należą do istotnych problemów zdrowia publicznego. Według danych UNAIDS na świecie żyje około 37,9 milionów osób z HIV/AIDS1. Na podstawie obrazu klinicznego stadia zakażenia HIV podzielono na trzy kategorie A, B i C, a szczegółowe zalecenia żywieniowe powinny zależeć od stanu odżywienia i stopnia rozwoju choroby:
- kategoria kliniczna A – zakażenie bezobjawowe, ostra choroba retrowirusowa i przewlekła limfadenopatia uogólniona,
- kategoria kliniczna B – stadium objawowe bez zakażeń definiujących AIDS,
- kategoria kliniczna C – pełnoobjawowe AIDS.
Pełnoobjawowy zespół nabytego niedoboru odporności charakteryzuje się głębokim deficytem odporności skutkującym występowaniem licznych zakażeń wirusowych, bakteryjnych, pasożytniczych, grzybiczych (w tym oportunistycznych), a także nowotworów, do których dochodzi z powodu zniszczenia układu immunologicznego przez wirus HIV. Dla kategorii C charakterystyczny jest również zespół wyniszczenia spowodowany zakażeniem HIV. Co istotne, leczenie/wsparcie żywieniowe, podobnie jak leczenie podstawowe, muszą być dostosowane do stadium rozwoju choroby. Nowoczesna terapia antyretrowirusowa (HAART – highly active antiretroviral therapy) pozwoliła przekształcić chorobę wywołaną wirusem HIV z nieuchronnie prowadzącej do śmierci w chorobę przewlekłą, o długim okresie przeżycia. Poza redukcją wiremii obniżyło się również ryzyko transmisji wirusa.
Pacjenci zakażeni wirusem HIV mogą wymagać specjalnego żywienia, które umiejętnie prowadzone może znacznie zwiększyć ich komfort życia. Właściwe odżywianie jest ważne już w okresie przed rozpoczęciem terapii HIV. Należy zadbać o utrzymanie prawidłowej beztłuszczowej masy ciała, a także wyrównanie niedoborów pokarmowych. Ze względu na przewlekły charakter choroby i konieczność ciągłego stosowania leków istotne jest prowadzenie żywienia możliwie oszczędzającego wątrobę. Żywienie odgrywa również ważną rolę wspomagającą działanie leków antyretrowirusowych. W czasie terapii ważne jest stosowanie zdrowej zbilansowanej diety, ponieważ niektóre leki antyretrowirusowe mogą powodować zmiany w metabolizmie niektórych tłuszczy i węglowodanów. Ze względu na zmiany metaboliczne, hormonalne, a także zaburzenia związane z dysbiozą przewodu pokarmowego oraz zmniejszenie apetytu, żywienie w HIV/AIDS wymaga kilku modyfikacji, co przedstawiono poniżej.
Zakażenie wirusem HIV powoduje wiele niekorzystnych zmian w przewodzie pokarmowym, prowadząc do enteropatii, przewlekłych biegunek i zaburzeń wchłaniania. Umiejętne prowadzenie żywienia zakażonych pacjentów może znacznie zwiększyć ich komfort życia. Mimo postępu w terapii antyretrowirusowej, nadal prowadzone są poszukiwania nowych metod leczenia. Interesujące i obiecujące wyniki badań uzyskano przy zastosowaniu suplementacji probiotykami.
