menu close arrow_back_ios person_add home

Wybrane składniki diety jako element profilaktyki starzenia się

Bartosz Kulczyński

Z GABINETU DIETETYKA

04-05-2018

17/2018

Ludzie od dawna poszukują sposobów na przedłużenie długości życia oraz poprawę jego jakości wraz z upływającymi latami. Długowieczność jest złożonym zjawiskiem, ponieważ wiele czynników wpływa na fizjologiczne szlaki starzenia się i długość życia. Wśród nich wymienia się m.in. czynniki środowiskowe, genetyczne, behawioralne, społeczno-demograficzne, jak i żywieniowe.

Proces starzenia charakteryzuje się wieloma zmianami w czynności układów i narządów, metabolizmie energetycznym oraz komórkowej apoptozie, które mają wpływ na rozwój wielu chorób związanych z wiekiem1. W niniejszym artykule skupiono się na przedstawieniu mechanizmów starzenia się, ich wpływie na funkcjonowanie organizmu oraz potencjalnych składnikach diety, które mogą wpłynąć na wydłużenie życia.

 

Teorie starzenia się

 

Jak już wspomniano, starzenie się jest złożonym procesem, któremu towarzyszą szkodliwe, postępujące i nieodwracalne zmiany, głównie o charakterze endogennym, które są uniwersalne, tj. dotykają wszystkich organizmów żywych i przebiegają w podobny sposób. Biologiczna charakterystyka starzenia obejmuje uszkodzenia molekuł (m.in. DNA, białek, lipidów), a także komórek i narządów. Celem badań prowadzonych przez wielu naukowców było określenie mechanizmów odpowiedzialnych za występowanie patologicznych zmian związanym z wiekiem, prowadzących ostatecznie do śmierci organizmu. W konsekwencji powstało wiele teorii starzenia się2. Poniżej scharakteryzowano najważniejsze z nich.

Teoria hormonalna

Uważa się, że zegar biologiczny działa poprzez hormony, aby kontrolować tempo starzenia się. Stwierdzono, że starzenie jest związane z somatopauzą, andropauzą i menopauzą i jednoczesnym obniżeniem stężenia tzw. hormonów młodości, w tym hormonów płciowych2.

Teoria immunologiczna

Zakłada ona zaprogramowany spadek funkcji układu odpornościowego, związany m.in. z inwolucją grasicy, skutkującą obniżoną produkcją limfocytów T i prowadzącą do zwiększenia podatności na choroby zakaźne, i w ten sposób do starzenia organizmu i jego śmierci.

Teoria telomerowa

Podstawą teorii telomerowej jest założenie, że proces starzenia się jest z góry określony w genomie. Teoria ta sugeruje, że przyczyną śmierci komórek jest skrócenie telomerów. W momencie skracania się telomerów następuje zahamowanie replikacji komórek, prowadzące do apoptozy3, 4.

Teoria wolnorodnikowa

Zwolennicy tej teorii twierdzą, że uszkodzenia wywołane działaniem wolnych rodników kumulują się i w konsekwencji przyczyniają się do dysfunkcji tkanek, narządów i powiązanych z nimi układów. Wymienia się tu przede wszystkim oksydacyjne modyfikacje kwasów nukleinowych, białek oraz tłuszczów5.

Teoria uszkodzeń DNA

Uszkodzenie DNA na skutek różnych czynników prowadzi do syntezy wadliwych białek, które akumulują się w organizmie i powodują nieodwracalne zmiany komórek, tkanek i narządów. Wysoki poziom utleniania DNA mitochondrialnego i jego słaba zdolność do samonaprawy (w porównaniu do DNA jądrowego) jest przyczyną nagromadzenia się uszkodzeń2.

Teoria neuroendokrynna

Hipotezą leżącą u podstaw neuroendokrynnej teorii starzenia się jest to, że starzenie wynika z rozregulowania układu neuroendokrynnego poprzez chroniczne narażenie organizmu na działanie stresu fizycznego, biologicznego lub emocjonalnego, który może uszkodzić zdolności adaptacyjne organizmu, prowadząc do rozwoju chorób i ostatecznie śmierci. Integracja tych bodźców wydaje się być wykonywana z wykorzystaniem podwzgórza, poprzez informacje dostarczane przez różne struktury mózgu, głównie korę mózgową i płat limbiczny. Sygnały podwzgórzowe indukują produkcję i wydzielanie hormonów przysadki, które z kolei regulują kluczowe funkcje organizmu i stymulują obwodowe gruczoły dokrewne. Z biegiem czasu mechanizm ten może ulegać modyfikacjom i powodować nieodwracalne zmiany we wszystkich narządach6.

Ludzie od dawna poszukują sposobów na przedłużenie długości życia oraz poprawę jego jakości wraz z upływającymi latami. Długowieczność jest złożonym zjawiskiem, ponieważ wiele czynników wpływa na fizjologiczne szlaki starzenia się i długość życia. Wśród nich wymienia się m.in. czynniki środowiskowe, genetyczne, behawioralne, społeczno-demograficzne, jak i żywieniowe.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Bartosz Kulczyński

CZYTAM ARTYKUŁY

Dietetyk, doktorant Wydziału Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Współwłaściciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia. Redaktor w czasopiśmie naukowym „Postępy Dietetyki w Geriatrii i Gerontologii”.