menu close arrow_back_ios person_add home

Czy zalecać pacjentkom dietę eliminacyjną w trakcie karmienia piersią? Aktualne badania

Urozmaicona dieta matki w okresie laktacji, jak również w ciąży, zmniejsza ryzyko alergii u dzieci oraz zwiększa chęć do próbowania nowych produktów.

W ostatnim czasie przeprowadzano różne badania w tym zakresie oraz analizowano dane wyników z ostatnich kilkudziesięciu lat. W przytaczanej przez Lacovou metaanalizie badań sprawdzono związek pomiędzy dietą matki a występowaniem objawów kolki niemowlęcej. W większości prac badawczych związek ten nie był znaczący statystycznie lub badano wspólnie dzieci karmione piersią i mlekiem modyfikowanym, dlatego trudno o dokładniejsze wnioski. W jednym z badań stwierdzono, po wprowadzeniu tygodniowej diety hipoalergicznej przez kobiety czas płaczu dzieci skrócił się o ok. 37%, przy czym eliminacja nabiału, jajek, orzechów, pszenicy, soi, orzechów i czekolady nie przynosiła żadnych efektów w ciągu pierwszych 3 dni. W kolejnych badaniach, przeprowadzanych krzyżowo, nie znaleziono związku pomiędzy odstawieniem czosnku, cebuli, mleka i czekolady w diecie matki karmiącej a reakcją dziecka4.

Mleko kobiece zawiera w swoim składzie nienaruszone alergeny – w tym białka mleka krowiego. Alergia na mleko krowie jest z reguły pierwszym objawem atopowej symptomatologii i marszu alergicznego. Ekspozycja na taki pokarm, powodująca wydzielanie immunoglobuliny A (IgA) specyficznej dla beta-laktoglobuliny (BLG) i kazeiny w mleku matki, może teoretycznie zmniejszyć odpowiedź immunologiczną dziecka na te przyjęte z mlekiem antygeny, chociaż wcześniejsze badania nie wykazały ochronnego wpływu wydzielanego przez sutki IgA na wystąpienie uczulenia na mleko krowie u niemowląt. Z większą dozą prawdopodobieństwa można jednak przyjąć, że właściwości ochronne mają inne związki immunomodulujące w mleku matki, np. TGF-b lub długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ponadto u niemowląt, których kał zawierał duże ilości Bifidobacterium, zaobserwowano reakcję komórek T-regulacyjnych na komórki wrodzonego układu odpornościowego5. Dodatkowo, badania nad mechanizmami rozwoju alergii wskazują jasno, że wczesna ekspozycja dziecka na dany alergen w niewielkiej ilości może zmniejszyć ryzyko alergii. Dlatego dobrze jest, jeżeli kobieta w czasie ciąży i laktacji ma urozmaiconą dietę, ponieważ bardzo delikatnie adaptuje dziecko do kontaktu z różnymi substancjami6. Co więcej, w badaniu Jarvinen opisano 86 par matek i dzieci, gdzie kobiety zastosowały dietę eliminującą białko krowie, oraz 59 par matek z dziećmi, gdzie matki nie zmieniły swojej diety. U kobiet, które nie stosowały diety eliminującej białka mleka krowiego, poziom IgA w mleku był wyższy, a u ich dzieci nie wystąpiła alergia pokarmowa. Natomiast u dzieci kobiet, które wprowadziły dietę eliminacyjną (ze względu na podwyższone ryzyko związane z atopią u starszych dzieci), wystąpiła alergia (85% dzieci). Wydaje się, że wysoki poziom specyficznych IgA w mleku matki może zmniejszać ryzyko alergii u dziecka7.

Najnowsze badania wskazują na poprawę funkcjonowania przewodu pokarmowego oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergii i atopowego zapalenia skóry u dzieci, których matki w ostatnim okresie ciąży oraz przez pierwsze kilka miesięcy życia dziecka przyjmowały probiotyki8, 9.

Z całą pewnością palenie tytoniu przez matkę karmiącą ma niekorzystny wpływ na przebieg kolki u niemowląt10.

Dzieci uczą się smaków zarówno w życiu płodowym, jak i pijąc mleko matki. Biorąc pod uwagę to, jak ogromnie ważne jest prawidłowe żywienie w życiu człowieka, wydaje się, że każda świadoma (a nieświadoma powinna być tym bardziej wspierana przez specjalistów) mama chciałaby, aby jej dziecko było smakoszem, lubiącym szpinak, kalarepę i fasolkę. Jeżeli bez potrzeby ograniczymy dietę matki do gotowanego białego ryżu i kurczaka na parze (a słyszałam o przypadkach, gdy kobiety po porodzie dostawały takie zalecenia przy wypisie ze szpitala), trudno spodziewać się, że ich dzieci z radością będą próbowały w późniejszym wieku różnych produktów11.

Podsumowując, zgodnie z ostatnimi badaniami, dieta matki w okresie ciąży i podczas karmienia piersią nie ma wpływu na zwiększenie ryzyka wystąpienia astmy, egzemy lub innych objawów alergii u niemowląt. W przypadku gdy karmimy dziecko mlekiem modyfikowanym, w pierwszej kolejności wybieramy preparaty podstawowe, a dopiero w przypadku wystąpienia objawów nietolerancji lub alergii wybieramy mieszanki o większym stopniu hydrolizy − w ten sam sposób powinno się podchodzić do karmienia piersią i stosowania diety eliminacyjnej u matki karmiącej. Matka powinna stosować normalną, zróżnicowaną i zdrową dietę i dopiero w przypadku pojawienia się niepokojących objawów u dziecka zastanowić się nad modyfikacjami dietetycznymi. Takie zmiany powinny być wprowadzane z rozsądkiem, rozwagą i uważną obserwacją dziecka. Niekiedy wystarczy odstawić nabiał z diety matki, a nie ma potrzeby eliminacji innych produktów, jak: owoce, warzywa, ryby, zboża, które są przecież niezbędne dla zdrowego funkcjonowania kobiety.

PRZYPISY

  1. Heine R.G., Tang M.L.K., Dietary approaches to the prevention of food allergy, „Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care” 2008, 11, 320–328.
  2. Borszewska-Kornacka M.K., Rachtan-Janicka J., Stanowisko grupy ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji.
  3. Greer F.R., Sicherer S.H., Burks A.W., Effects of early nutritional interventions on the development of atopic disease in infants and children: the role of maternal dietary restriction, breastfeeding, timing of introduction of complementary foods, and hydrolyzed formulas, „Pediatrics” 2008, 12, 183−91.
  4. Iacovou M., Ralston R.A., Muir J., Walker K.Z., Truby H., Dietary Management of Infantile Colic, „A Systematic Review 
Matern Child Health J.” 2012, 16(6), 1319−1331.
  5. Kalliomaki M., Isolauri E., Role of intestinal flora in the development of allergy, „Curr Opin Allergy Clin Immunol” 2003, 3, 15–20.
  6. Lynch S.V. i wsp., Effects of early-life exposure to allergens and bacteria on recurrent wheeze and atopy in urban children, „J Allergy Clin Immunol.” 2014, S0091−6749 (14)00593-4.
  7. Järvinen K..M., Westfall J.E., Seppo M.S., James A.K., Tsuang A.J., Feustel P.J., Sampson H.A., Berin C., Role of maternal elimination diets and human milk IgA in the development of cow's milk allergy in the infants, „Clin Exp Allergy” 2014 Jan, 44(1), 69−78; doi: 10.1111/cea.12228.
  8. Kukkonen K., Savilahti E., Haahtela T. et al., Probiotics and prebiotic galacto-oligosaccharides in the prevention of allergic diseases: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial, „J Allergy Clin Immunol” 2007, 119, 192–198.
  9. Abrahamsson T.R., Jakobsson T., Bottcher M.F. et al., Probiotics in prevention of IgE-associated eczema: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial, „J Allergy Clin Immunol” 2007, 119, 1174–1180.
  10. Horta B.L., Kramer M.S., Platt R.W., Maternal smoking and the risk of early weaning: a meta-analysis, „Am J Public Health” 2001, 91, 304−307.
  11. Mennella J.A., Jagnow C.P., Beauchamp G.K., Prenatal and Postnatal Flavor Learning by Human Infants, „Pediatrics” 2001, 107, E88.

O autorze

Katarzyna Błażejewska-Stuhr

CZYTAM ARTYKUŁY

Autorka książek, m.in. "Odżywianie dzieci mądre i zdrowe".