Osteoporoza jest jedną z najbardziej powszechnych chorób układu kostnego, prowadzącą do zwiększonego prawdopodobieństwa łamliwości kości. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) osteoporoza jest to uogólniona choroba szkieletu, która polega na zmniejszeniu gęstości mineralnej kośćca, a co za tym idzie – zwiększonego ryzyka złamań. WHO uznało ją za chorobę cywilizacyjną1. National Osteoporosis Foundation i National Institutes of Health definiuje ją jako chorobę szkieletu charakteryzującą się upośledzoną wytrzymałością kości, co powoduje zwiększone ryzyko złamania2.
Dane epidemiologiczne sugerują, że liczba złamań bliższego odcinka kości udowej na świecie w 2050 r. może wzrosnąć do poziomu 6 mln. Stan ten można określić jako epidemię złamań3.
W literaturze można spotkać się z etiologicznym podziałem osteoporozy, który uwzględnia podłoże pierwotne lub wtórne.
Osteoporoza pierwotna jest najczęstszą postacią choroby i jest charakterystyczna dla kobiet w okresie pomenopauzalnym oraz mężczyzn w wieku starszym4. Występowanie osteoporozy u kobiet po okresie menopauzy wynika bezpośrednio z niedoboru estrogenów, co skutkuje znaczącym przyspieszeniem przebudowy kości, a ostatecznie wystąpieniem przewagi procesów resorpcji5. Osteoporoza może również występować w wieku młodzieńczym (osteoporoza idiopatyczna) i charakteryzować się zaburzeniami dotyczącymi wzrostu szkieletu.
Osteoporoza wtórna – to zaburzenie wynikające z innych czynników niż wpływ fizjologiczny. Zalicza się do nich m.in. stany chorobowe i choroby genetyczne, ale również stosowane leki. Jednym z rodzajów farmaceutyków, których przyjmowanie może przyczyniać się do rozwoju osteoporozy, są glikokortykosteroidy (wpływ glikokortykosteroidów na pacjentkę z chorobą Takayasu, u której wystąpiła osteoporoza posteroidowa został omówiony w artykule Wsparcie dietetyczne w układowych zapaleniach naczyń, "Współczesna Dietetyka" 20/2018)6. Osteoporoza polekowa może wystąpić również w wyniku przewlekłego przyjmowania inhibitorów pompy protonowej (IPP). Potencjalnym mechanizmem takiego stanu może być zaburzenie wchłaniania wapnia występujące w trakcie stosowania IPP8. Proces ten nie został jednak do końca poznany.
Zarówno w profilaktyce osteoporozy oraz u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą kluczową rolę odgrywa właściwy styl życia, w tym dieta oraz aktywność fizyczna.
