Mechanizm działania
Zainteresowanie azotanami w odniesieniu do wysiłków sportowych wiąże się z ich wpływem na rozszerzanie naczyń, ciśnienie krwi, poprawę zdolności wysiłkowych, a także zmniejszoną degradację fosfokreatyny, która bierze udział w produkcji ATP1. Zmniejszona degradacja fosfokreatyny powoduje obniżenie kosztu produkcji ATP. Zwiększenie wydolności (zdolności wysiłkowych) za sprawą azotanów powiązane jest również ze wzmocnieniem funkcji włókien mięśniowych typu II, zwiększeniem skuteczności oddychania komórkowego oraz wzrostem przepływu krwi do mięśni2.
Mechanizm powstawania NO (tlenku azotu) związany jest z enzymatyczną reakcją, której poddawana jest arginina przy udziale syntazy NO. Alternatywną drogą jego powstawania są przemiany nieorganicznych soli azotu, które ulegają przemianom metabolicznym w organizmie3. W ten sposób azotany zwiększają biodostępność tlenku azotu (NO) poprzez szlak azotany (NO3-) – azotyny (NO2-) – NO. Sam tlenek azotu odgrywa zasadniczą rolę w regulacji przepływu krwi, kurczliwości mięśni, różnicowania miocytów, homeostazy glukozy i wapnia4.
Około 20–25%3, 4 spożytych azotanów jest redukowanych do azotynów w jamie ustnej przy uczestnictwie bakterii zawartych w ślinie. NO2− jest następnie częściowo redukowany do NO poprzez działanie kwasów żołądkowych. Część tego NO2− wchodzi do krwiobiegu, a w warunkach niskiej dostępności tlenu zostanie zredukowany do NO3. To jednak nie koniec przemian. Produktem końcowym mogą być N-nitrozoaminy, które są obiektem największych kontrowersji.
Swoją popularność azotany zawdzięczają przede wszystkim sokowi z buraka, który szczególnie chętnie jest spożywany i promowany wśród biegaczy długodystansowych. Warto jednak przyjrzeć się tym związkom również w kontekście innych dyscyplin sportowych.
