Według wiodących rekomendacji ECS/EAS (najnowsze zostały opublikowane 31 sierpnia 2019 r.) dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych czynniki związane z odpowiednim żywieniem są istotną składową niefarmakologicznej części terapii.
Największym powikłaniem związanym z występowaniem otyłości jest to, że zwiększa ona ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru niedokrwiennego mózgu, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, raka jelita grubego i piersi, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, dny moczanowej, zaburzeń płodności oraz depresji1.
Coraz więcej badań wskazuje na występowanie nietypowych fenotypów otyłości. Otyłość zdrowa metabolicznie (MHO, ang. Metabolic Healthy Obesity) – to typ otyłości, przy którym, pomimo BMI powyżej 30 kg/m2, chory ma prawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Jednak wykazano, że nawet 30–40% osób z MHO w ciągu kilku lat zmienia status metaboliczny na „niezdrowy”. Dlatego większość klinicystów jest zgodna, że u osób z MHO powinno być wdrożone leczenie mające na celu redukcję masy ciała, mimo że osoby z MHO wydają się „zdrowe” metabolicznie2.
Innym nietypowym fenotypem otyłości jest otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała (MONW, ang. Metabolically Obese Normal-Weight). Osoby z MONW pomimo prawidłowych wartości BMI charakteryzują się zaburzeniami w parametrach biochemicznych krwi. Dlatego, według wytycznych z 2017 roku, u wszystkich pacjentów z prawidłową masą ciała należy wykonać pomiar obwodu talii ze względu na możliwość występowania w tej grupie pacjentów MONW. Pacjentów z rozpoznaniem MONW należy traktować podobnie jak osoby otyłe i zlecać u nich co najmniej raz na dwa lata oznaczenia: glukozy na czczo, profilu lipidowego, kwasu moczowego oraz enzymów wątrobowych1.
Rola badań laboratoryjnych w otyłości
Z uwagi na duże ryzyko powikłań bardzo ważne jest, aby osoby otyłe regularnie wykonywały profilaktycznie badania laboratoryjne. Ma to szczególne znaczenie w przypadku nietypowych form otyłości, jak MHO i MONW. Ponadto badania pomogą w rozpoznaniu chorób współistniejących z otyłością (a wręcz będących jej przyczyną), jak zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników czy niedoczynność tarczycy.
Z punktu widzenia dietetyka badania laboratoryjne pozwalają na ustalenie założeń i celów dietoterapii oraz monitorowanie jej postępów. Pamiętajmy, że większość podstawowych badań laboratoryjnych dla osób z otyłością jest refundowana i może być zlecona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w ramach profilaktyki chorób układu krążenia.
Otyłość jest przewlekłą chorobą, której częstość występowania na świecie z roku na rok wzrasta i obecnie stanowi najczęściej występującą chorobę będącą skutkiem zaburzeń odżywiania. Według badania WOBASZ II przeprowadzonego w latach 2013–2014 otyłość stwierdza się u 24,4% mężczyzn i 25% kobiet, co dorównuje statystykom światowym.
