W ostatnich latach obserwujemy coraz większą świadomość, jeżeli chodzi o istotę oraz potrzebę aktywności fizycznej w prowadzeniu zdrowego stylu życia. Aby podtrzymać motywację, ważne jest, aby była ona oparta na potrzebach i/ lub wartościach klienta.
SKĄD ZATEM BIORĄ SIĘ POTRZEBY?
W odpowiedź na to pytanie najlepiej wpisuje się Teoria Samodeterminacji (SDT) Edwarda Deciego i Richarda Ryana. Wg tej teorii klient dąży do zaspokojenia zasadniczych potrzeb psychologicznych1 . Zalicza do nich:
- Powiązania – żaden człowiek nie działa z zaangażowaniem, jeżeli nikt nie dostrzega jego starań, dlatego pewnie zainteresowaniem cieszą się z jednej strony takie wydarzenia, w których jesteśmy częścią czegoś większego;
- Kompetencje – klient dąży do własnego rozwoju i osobistego przekonania o znajomości tego, co robi.
- Autonomię – klient, angażując się w aktywność w sposób dobrowolny, sam dla siebie staje się jest źródłem działania. Kiedy pojawiają się potrzeby, pojawia się motywacja zewnętrzna i wewnętrzna.
RODZAJE MOTYWACJI
Motywacja wewnętrzna – stymulowana przez czynniki wewnętrzne, związane z osobistym odbiorem sytuacji. Jest związana z zaspokojeniem potrzeby, którą jest subiektywne czerpanie przyjemności i radości z uprawianej aktywności. Jest ona najczęściej wskazywanym motywatorem uczestnictwa w aktywności fizycznej4 [Burton i Raedeke 2008]. Jest ona także związana z koncepcją siebie – na zaspokojeniu jakich ambicji, celów, realizacji jakich standardów i wartości mi zależy. Dotyczy samorozwoju, nabywania wiedzy oraz doskonalenia własnych umiejętności. Motywacja zewnętrzna – stymulowana jest przez czynniki związane z odbiorem działań przez osoby trzecie – nagrody, pochwały. Koncepcja siebie jest oparta na komunikatach odbieranych z zewnątrz, związanych z zaspokojeniem potrzeb akceptacji, przynależności, kontroli oraz kompetencji i sukcesu (ocenianych przez innych). Bywa uwarunkowana wewnętrznymi odczuciami takimi jak wstyd czy poczucie winy; środowiskiem – gdy nad własne cele stawia się cele narzucane przez inne osoby. Wynikają one z poczucia przynależności do grupy i norm przez nią ustanowionych. Co jest w takim przypadku ważniejsze – to, że jesteśmy częścią pewnej wspólnoty, nasz osobisty rozwój i zadowolenie z realizacji celów czy może społeczny wydźwięk bycia np. sportowcem?
Na początku procesu motywacyjnego często pojawia się ciekawość wobec aktywności fizycznej czy diety. Nie ma szczególnych trudności ze znalezieniem chęci do pracy. To, co najczęściej nie działa, to podjęcie ostatecznej decyzji oraz odnalezienie w sobie siły w tej chwili, w której obecnie jesteśmy i która ostatecznie warunkuje efekt na kolejny dzień. Warto również zwrócić uwagę na temat silnej woli i wytrwałości, aby dietę i aktywność podtrzymać, czyli zbudować nawyk.
