Według najnowszych danych z 2017 roku na całym świecie częstość występowania otyłości tylko w ciągu ostatnich czterdziestu lat wzrosła praktycznie trzykrotnie, osiągając rozmiary epidemii. Szacuje się, że aktualnie liczba dorosłych osób otyłych na świecie wynosi około 650 milionów2.
Liczne badania epidemiologiczne wskazują na silny związek pomiędzy nadmierną ilością tkanki tłuszczowej, otyłością brzuszną i występowaniem różnego rodzaju chorób. Ilość chorób związanych z występowaniem otyłości jest bardzo duża, a ich liczba stale rośnie. Za najbardziej istotne dla zdrowia i życia powikłania otyłości uznaje się przede wszystkim cukrzycę typu 2, zaburzenia sercowo-naczyniowe, zaburzenia metaboliczne i nowotwory2, 3.
Najczęstszym wskaźnikiem używanym do oceny prawidłowości masy ciała jest wskaźnik BMI (BMI – body mass index). Zgodnie z tym parametrem o otyłości pierwszego stopnia mówi się, gdy wskaźnik wynosi 30–34,9 kg/m2, otyłość drugiego stopnia określa się przy wskaźniku 35,0–39,9 kg/m2, a trzeci stopień otyłości diagnozujemy, gdy BMI jest wyższe niż 40kg/m2. 4, 5
Przeprowadzone dotychczas badania wskazują jednak wyraźnie, że grupa osób otyłych nie jest grupą jednorodną pod względem profilu metabolicznego, a wskaźnik masy ciała BMI nie jest uniwersalnym wskaźnikiem otyłości6.
Dlaczego ocena BMI nie wystarcza?
Posługiwanie się wyłącznie wskaźnikiem BMI w ocenie prawidłowości masy ciała niesie ze sobą pewne ograniczenia, ponieważ nie uwzględnia on nie tylko płci i wieku, ale przede wszystkim składu ciała i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie, co jest niezwykle ważne w przypadku diagnostyki ewentualnych powikłań otyłości i konsekwencji zdrowotnych. Wskaźnik ten należy uznać za orientacyjną i statystyczną miarę przydatną do szybkiej i wstępnej oceny chorych. Dlatego też oprócz określenia BMI należy również ocenić ilość oraz dystrybucję tkanki tłuszczowej3–6.
Najprostszą, ale również bardzo szacunkową metodą oceny nadmiaru tkanki tłuszczowej może być pomiar obwodu pasa (W – waist), a do dalszej diagnostyki warto również ocenić obwód bioder (H – hip). Na podstawie tych parametrów można obliczyć wskaźnik WHR (WHR – waist to hip ratio), który określa się jako stosunek obwodu pasa do obwodu bioder5.
Nieproporcjonalne zwiększenie obwodu pasa w stosunku do obwodu bioder wskazuje na nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej, co jest charakterystyczne dla otyłości brzusznej. Świadczy o tym wartość WHR u mężczyzn wynosząca powyżej 0,9, a u kobiet – powyżej 0,8. W przypadku wskaźnika WHR poniżej 0,8 u kobiet i 0,9 u mężczyzn rozpoznać można budowę ciała pośladkowo-udową (nazywaną także gynoidalną, typu gruszka), a w związku z tym tendencję do tego rodzaju otyłości7.
Otyłość jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych w skali światowej i dotyczy zarówno krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Niewątpliwie stanowi przyczynę rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych i wiąże się ze zwiększoną umieralnością z powodu chorób przewlekłych, w tym zaburzeń sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów. Okazuje się jednak, że mimo zwiększonej ilości tkanki tłuszczowej istnieje grupa pacjentów otyłych z prawidłowymi wskaźnikami metabolicznymi, którą charakteryzuje często również mniejsze ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych związanych z otyłością1.
