Małopolska Uczelnia Państwowa im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu uruchamia pierwsze w Polsce studia podyplomowe z zakresu dietetyki onkologicznej i prehabilitacji. Studia te mają na celu poszerzenie kompetencji pracowników ochrony zdrowia w zakresie opieki nad pacjentami onkologicznymi

Mikrobiota to populacja złożona z trylionów mikroorganizmów (bakterii, wirusów, grzybów itp.) bytujących w naszych jelitach, a także na skórze, w jamie ustnej, nosie, a nawet płucach. Organizmy te są bardzo ważne dla naszego samopoczucia – ułatwiają trawienie, pobudzają układ odpornościowy i chronią nas przed chorobami zakaźnymi. Oprócz pełnienia tych funkcji mikrobiota wpływa również na nasz nastrój, przemianę materii, a nawet długowieczność. Zaburzenie tej delikatnej równowagi – często wynikające z czynników takich jak dieta, tryb życia lub leki – może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, od chorób układu pokarmowego aż po zaburzenia sercowo-krążeniowe i depresję. Oznacza to, że zachowanie zdrowej mikrobioty we wszystkich tych obszarach naszego organizmu ma podstawowe znaczenie dla ogólnego stanu naszego zdrowia i dla naszego samopoczucia.

Otyłość jest poważnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, powodując zwiększenie ryzyka rozwoju niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową. Wiele badań potwierdza jednak, że wśród otyłych pacjentów odnotowuje się lepsze rokowania przeżycia krótko- i długoterminowego, definiując ten problem jako „paradoks otyłości” wśród pacjentów z HF⁹.

Działanie plejotropowe witaminy D oraz jej efekty krótko- i długoterminowe wskazują na zwrócenie większej uwagi na profilaktykę niedoborów, zwłaszcza w populacji pediatrycznej. Wraz z wiekiem obserwuje się coraz większy spadek odsetka dzieci, u których jest stosowana suplementacja tej witaminy. Badania wskazują, że u 80–85% dzieci w wieku szkolnym i u młodzieży w okresie zimowym odnotowuje się niedobory witaminy D₃.

Krótki czas snu wiąże się ze zwiększonym spożyciem kalorii, węglowodanów, cukrów i tłuszczów nasyconych, co prowadzi do nadwagi i otyłości. Badania wskazują, że osoby z krótkim snem mają obniżony poziom leptyny i podwyższony poziom greliny, co zwiększa apetyt, zwłaszcza na słodkie produkty.

U osób starszych niespecyficzność objawów hiponatremii może stanowić pułapkę diagnostyczną. Często u tych osób z obniżeniem napędu psychoruchowego i apatią rozpatrywane są najpierw inne przyczyny (jak choćby depresja lub zespół otępienny).

Do typowych objawów Zespołu Sjögrena należą dolegliwości związane z zaburzeniem wydzielania gruczołów ślinowych i łzowych. Pacjenci zgłaszają suchość w jamie ustnej (kserostomia), zaburzenia smaku, trudności w połykaniu czy obniżoną tolerancję na pikantne pokarmy i potrawy. W ZS często występuje powiększenie gruczołów ślinowych (przyusznych lub/i podżuchwowych), stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej oraz próchnica.

Najczęstszymi wyzwalaczami migreny są stres, zmęczenie, post, brak snu i zmienna pogoda. Ponadto około 20% osób cierpiących na migrenę zgłasza konkretne pokarmy jako czynnik wyzwalający migrenę¹³ .

Metaanaliza kontrolowanych badań klinicznych wykazała, że codzienna suplementacja diety ekstraktem z owoców aronii przez sześć–osiem tygodni znacząco obniżyła skurczowe ciśnienie krwi i całkowity cholesterol u dorosłych uczestników, główne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Orzechy są istotnym źródłem wielu witamin i soli mineralnych. Spośród witamin w nich zawartych należą głównie: B1, B2, B5, B9 biorące udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów, poprawiających działanie układu nerwowego, pokarmowego i sercowo-naczyniowego, a także wpływających na prawidłową kondycję włosów, paznokci i skóry.

Sarkopenia wynika głównie ze starzenia się organizmu i towarzyszących temu zmian metabolicznych. Z wiekiem przyspieszają procesy rozpadu białek mięśniowych, podczas gdy produkcja nowych białek ulega spowolnieniu. Zjawisko to jest częściowo spowodowane obniżeniem poziomu hormonów anabolicznych, które wspierają regenerację i tworzenie nowych tkanek.

Insulina jako silny czynnik wzrostu promuje proliferację komórek oraz hamuje ich apoptozę. Może działać bezpośrednio na komórki nowotworowe, stymulując ich wzrost oraz pośrednio poprzez zwiększenie stężenia IGF-1.¹

Dokładna częstość występowania biegunki u pacjentów onkologicznych może być niedoszacowana, ponieważ jest ona zazwyczaj raportowana na podstawie informacji zgłaszanych przez pacjentów. W kilku badaniach oszacowano, że biegunka występuje u około 20–40% wszystkich pacjentów leczonych chemioterapią.

Tiamina, uczestnicząc w biosyntezie neuroprzekaźników, jest krytyczna dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Odgrywa kluczową rolę w funkcjach poznawczych, pamięci i nastroju⁹. Dowiedziono też, że tiamina odgrywa również nieznaną rolę w przekaźnictwie impulsów nerwowych i utrzymaniu w prawidłowym stanie osłonki mielinowej¹⁰.

Wysoki poziom kortyzolu wpływa na funkcjonowanie hipokampa, ciała migdałowatego oraz kory przedczołowej, co może prowadzić do zwiększonej podatności na zaburzenia odżywiania poprzez mechanizmy takie jak nasilenie łaknienia, zaburzenia nastroju oraz upośledzenie funkcji poznawczych⁷.

Wywiad z prof. dr hab. med. Sylwią Małgorzewicz, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), kierownikiem Katedry Żywienia Klinicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistą chorób wewnętrznych i nefrologii.

Uszkodzenie nerek powoduje szereg zmian w funkcjonowaniu wielu narządów, obniżenie apetytu, a w konsekwencji pogorszenie stanu odżywienia. Nasze polskie badania pokazują, że około 20–30% pacjentów z PChN wykazuje cechy niedożywienia i wymaga interwencji żywieniowej.

8 czerwca 2024 r. odbyła się w Poznaniu konferencja „Trudne przypadki, najnowsze rekomendacje i aktualne zalecenia w zakresie dietoterapii” zorganizowana przez naszą redakcję.