Otyłość obecnie jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie i dotyczy nie tylko krajów rozwiniętych, ale także rozwijających się. Częstość występowania otyłości wzrasta w szybkim tempie zarówno u dorosłych, jak i u dzieci i młodzieży, osiągając rozmiary epidemii1,2. Według danych z 2017 roku na całym świecie częstość występowania otyłości w ciągu ostatnich czterdziestu lat wzrosła prawie trzykrotnie. Obecnie szacuje się, że liczba osób dorosłych otyłych na świecie wynosi około 650 milionów, co stanowi 13% (średnio 11% mężczyzn i 15% kobiet)3. Pomimo podejmowania wielu działań profilaktycznych liczba osób z nadwagą i otyłością stale rośnie również w Polsce. Ponad połowa społeczeństwa ma nieprawidłową masę ciała, a średnio 25% – otyłość. Dodatkowo szacuje się, że otyłość za 5 lat będzie miało ponad 30% Polaków4. Analiza wyników badań Nurses Health Study z ostatnich 40 lat wyraźnie pokazała, że wraz ze wzrostem wskaźnika BMI (BMI – Body Mass Index) wzrasta ryzyko zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia, nowotworów, innych przyczyn, jednocześnie podnosząc koszty leczenia i obciążając służbę zdrowia5 . W prewencji i leczeniu otyłości ogromne znaczenie ma odpowiednia dieta, dlatego tak ważna jest aktualizacja zaleceń żywieniowych, które z jednej strony będą realne do zastosowania, a z drugiej strony pozwolą na optymalizację masy ciała.
DIETY WEGETARIAŃSKIE A MASA CIAŁA
Optymistycznych danych dotyczących relacji pomiędzy dietą a masą ciała dostarczyły badania obserwacyjne z ostatnich lat, które wykazały, że osoby stosujące diety wegetariańskie, w tym wegańskie charakteryzują się niższym wskaźnikiem masy ciała w porównaniu do osób na diecie tradycyjnej. Wykazano, że wprowadzenie wegetariańskiego sposobu odżywiania może powodować utratę masy ciała, a także utrzymywać jej optymalny poziom w perspektywie długoterminowej. W związku z tym upatrywano w bardziej roślinnych modelach żywienia nadziei na to, że stosowanie diet wegetariańskich uchroni nas przed epidemią otyłości i będzie skutecznym sposobem przede wszystkim na długofalowe utrzymanie masy ciała6-10. Jednym z ciekawszych badań opublikowanych w tym zakresie była metaanaliza określająca spadek masy ciała po zastosowaniu diety wegetariańskiej przy spożyciu posiłków ad libitum, czyli według upodobania, bez restrykcji kalorycznych6 . Autorzy pracy spośród ponad 300 badań do ostatecznej analizy wybrali 15 badań interwencyjnych pochodzących z Finlandii, Norwegii, Polski, Hiszpanii, Szwecji czy USA. Spośród 755 uczestników większość stanowili weganie (558 osób), a pozostali uczestnicy byli laktoowowegetarianami. Wykazano, że stosowanie diety wegetariańskiej wiązało się ze spadkiem masy ciała o 3,4 kg, a największą utratę masy ciała odnotowano u wegan.
Otyłość to złożona choroba przewlekła charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała poprzez wzrost ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Przyczynia się do powstania licznych komplikacji zdrowotnych. Statystyki dotyczące liczby osób z nadwagą i otyłością są alarmujące, a konsekwencje zdrowotne otyłości stanowią ogromne obciążenie dla służby zdrowia i kluczowe wyzwanie dla zdrowia publicznego, dlatego nieustannie trwa poszukiwanie rozwiązań mających na celu normalizację masy ciała w poszczególnych populacjach1,2. Do takich rozwiązań, zdaniem ekspertów, może należeć zmiana modelu żywienia na bardziej roślinny – wegetariański7.
