ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA SKŁADNIKI ODŻYWCZE W CZASIE LAKTACJI

W trakcie laktacji zwiększa się zapotrzebowanie kaloryczne kobiety. Zwykle mówi się o zwiększeniu zapotrzebowania o około 500 kcal w pierwszym półroczu karmienia piersią i około 400 kcal w drugim półroczu^3,8. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zapotrzebowanie kaloryczne w okresie karmienia piersią rośnie o 10% dla kobiet o niskiej lub średniej aktywności fizycznej i o 20% dla kobiet o wysokiej aktywności fizycznej, niezależnie od czasu trwania laktacji⁹ . Dodatkowe zapotrzebowanie należy uwzględnić w stosunku do całkowitej przemiany materii zależnej od wieku, masy ciała, wzrostu i aktywności fizycznej matki. Jeśli kobieta ma nadwagę lub niedowagę wskazane jest szacowanie zapotrzebowania kalorycznego dla należnej, a nie faktycznej masy ciała. A w przypadku gdy nadwaga jest znaczna, ograniczenie kaloryczne w czasie laktacji powinno zapewniać prawidłowe funkcjonowanie laktacji (minimum 1800 kcal i redukcja kaloryczności nie większa niż 500 kcal)^3,4. W wyniku laktacji zwiększa się zapotrzebowanie na białko. Według Norm Żywienia zalecane spożycie białka dla kobiety w wieku ≥19 lat wynosi 0,9 g/kg m.c. W czasie ciąży rośnie do 1,2 g/kg m.c., a w czasie laktacji wynosi 1,45 g/kg m.c.³. Laktacja to również czas zwiększonego zapotrzebowania na wiele składników mineralnych i witamin, między innymi witaminy: E, C, z grupy B, D, foliany, cholinę, magnez, cynk, jod i selen, a także kwasy tłuszczowe DHA. Nie zmienia się zapotrzebowanie na wapń, fosfor i fluor, a zapotrzebowanie na żelazo jest nawet niższe niż przed ciążą. Niższe zapotrzebowanie na żelazo wynika z zahamowania cyklu miesiączkowego i utrzymuje się zwykle kilka do kilkunastu miesięcy po porodzie^1,5,6,8.

WPŁYW SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH NA SKŁAD MLEKA MATKI I ZALECENIA ŻYWIENIOWE NA CZAS LAKTACJI

Nie wszystkie składniki odżywcze wpływają bezpośrednio na skład mleka matki. Ich niedobory lub nadmiar w diecie nie będą więc wpływać na wartość odżywczą mleka kobiecego, a raczej na stan odżywienia kobiety^1,6. Wiadomo, że podaż z dietą i/lub suplementacją może wpływać na zawartość następujących składników w mleku kobiecym^1,5,6:

• Profil kwasów tłuszczowych, w tym w szczególności zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych DHA
• Witamin A, D, B6, B12, C
• Jodu
• Selenu
• Cynku
• Karotenoidów

Uznaje się, że podaż pozostałych składników mineralnych i witamin nie ma wpływu na ich zawartość w mleku kobiecym. Nie oznacza to oczywiście, że nie należy zadbać o ich odpowiednią ilość w diecie matki, bo są to składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jej organizmu. Ich niedobory w diecie będą w pierwszej kolejności negatywnie oddziaływać na stan odżywienia matki, a dopiero przy długotrwałych i ciężkich niedoborach mogą negatywnie wpływać na wartość odżywczą mleka^1,5,6. Niezależne od podaży z dietą są proporcje makroskładników (białek, tłuszczów i węglowodanów) w mleku kobiecym. Ich zawartość jest zmienna, ale nie wynika ona ze sposobu odżywiania. Zmiany proporcji makroskładników występują dobowo, w zależności od wieku dziecka, częstotliwości karmień, a nawet płci dziecka i jest to zjawisko fizjologiczne, wynikające ze zmieniających się potrzeb karmionego piersią dziecka. Obserwuje się również zmiany wynikające z aktywności fizycznej, szczególnie w początkowym okresie podejmowania treningów przez matkę, jednak według aktualnej wiedzy te zmiany nie mają negatywnego wpływu na dziecko i laktację^2,4,6.