menu close arrow_back_ios person_add home

Kamica nerkowa – wielokierunkowe postępowanie dietetyczne

Dietetyk Sylwia Gugała-Mirosz

Z GABINETU DIETETYKA

01-11-2018

20/2018

Kamica nerkowa, nazywana również kamicą moczową, jest jedną z najczęściej występujących chorób narządów układu moczowo-płciowego. Wiąże się z powstaniem w obrębie dróg moczowych złogów (potocznie kamieni) z substancji chemicznych stanowiących prawidłowy lub patologiczny składnik moczu, zwiększeniem stężenia związków litogennych w moczu, obniżoną aktywnością inhibitorów krystalizacji lub zmianami odczynu pH moczu, które wpływają na rozpuszczalność zawartych w nich składników1.

 

Epidemiologia

Złogi w układzie moczowym powstają u ok. 10% populacji. Wśród 25% chorych, u których powstał pierwszy złóg, w ciągu najbliższych 10 lat dojdzie do wytworzenia kolejnego, a u 40% dojdzie do nawrotu w ciągu 15 lat2, 3. Choroba prawie dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety (średnio 10,1% mężczyzn vs. 7,1% kobiet) 4. Najczęstszym objawem kamicy moczowej jest kolka nerkowa. Według statystyk ryzyko wystąpienia kolki nerkowej u chorych z kamicą nerkową wynosi 15% w ciągu 3 lat i niemal 50% w okresie 10 lat od pierwszego ataku. Prawdopodobieństwo nawrotu kolki nerkowej po pierwszym epizodzie u chorych bez postępowania profilaktycznego wynosi ~15% w ciągu roku, do 40% w ciągu 5 lat i 50% w ciągu 10 lat5, 6.

 

Patogeneza

 

Kamica nerkowa – to nic innego jak obecność kamieni w nerce lub drogach odprowadzających mocz. Kamień, który dostał się do pęcherza moczowego, zwykle jest łatwo z niego wydalany (kamienie o średnicy < 6 mm, szczególnie usytuowane w dystalnym odcinku moczowodu). Im bardziej proksymalnie znajduje się kamień, tym mniejsza szansa na jego spontaniczne wydalenie z moczem. Szczególnie trudne do wydalenia są duże kamienie o średnicy powyżej 10 mm3. W warunkach prawidłowych substancje obecne w moczu występują w formie rozpuszczonej. Czasem jednak ich stężenie jest zbyt duże i nie dochodzi do ich całkowitego rozpuszczenia. Początkowo mają one formę bardzo drobnych kryształków, wokół których nawarstwiają się kolejne powłoki (potocznie nazywane błotem, a potem piaskiem), jednak z czasem łączą się w coraz większe kompleksy, co prowadzi do powstania finalnej formy kamieni moczowych, czyli złogów. Złogi mogą przybierać różne formy chemiczne ze względu na rodzaj substancji składowej, która w nich dominuje. Najczęściej zbudowane są ze szczawianu i fosforanu wapnia (kamienie wapniowe – to prawie 80% przypadków kamicy), rzadziej z kwasu moczowego, fosforanu magnezowo-amonowego (tzw. struwitu), najrzadziej z cystyny9, 10. Rozwój kamicy nerkowej warunkuje wiele czynników pochodzenia zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego (tabela 1).

 

Tabela 1. Wybrane czynniki ryzyka kamicy moczowej3, 5, 7, 8
 CZYNNIKI EGZOGENNE   CZYNNIKI ENDOGENNE
     

Dieta bogatobiałkowa

Zakwasza mocz i obniża stężenie cytrynianów w moczu
 

Wiek

Szczyt zachorowań między 20 a 50 rokiem życia
     

Ilość płynów w diecie oraz ich rodzaj

Picie mniej niż 1200 ml płynów dziennie

Wypijanie wód wysokozmineralizowanych
 

Płeć

Mężczyźni chorują częściej niż kobiety
     

Warunki klimatyczne

Gorący klimat, wysokie temperatury – sprzyja utracie wody z organizmu
 

Czynniki genetyczne

U 25% chorych kamica występowała w wywiadzie rodzinnym
     

Farmakoterapia

Antybiotyki: sulfonamidy, cefalosoporyny, fluorochinolony, nitrofurantoina, penicyliny szerokowachlarzowe
 

Czynniki anatomiczne

Nieprawidłowości anatomiczne powodujące zastój w układzie moczowym
     
Zakażenia układu moczowego   Choroby metaboliczne

 

Kamica nerkowa, nazywana również kamicą moczową, jest jedną z najczęściej występujących chorób narządów układu moczowo-płciowego. Wiąże się z powstaniem w obrębie dróg moczowych złogów (potocznie kamieni) z substancji chemicznych stanowiących prawidłowy lub patologiczny składnik moczu, zwiększeniem stężenia związków litogennych w moczu, obniżoną aktywnością inhibitorów krystalizacji lub zmianami odczynu pH moczu, które wpływają na rozpuszczalność zawartych w nich składników1.

 

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Sylwia Gugała-Mirosz

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW, ze specjalizacją dietetyka, aktualnie pracownik Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH oraz Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej. Na co dzień łączy wieloletnie doświadczenie naukowe i zdobytą wiedzę z praktyką w zakresie leczenia żywieniowego oraz dietoterapii. Współtwórczyni i aktywna realizatorka wielu programów promujących zdrowy styl życia co idealnie wpisuje się w zainteresowania związane z edukacją prozdrowtną, dietoprofilaktyką chorób cywilizacyjnych.