Rzepak (Brasica napus L.) pochodzi z Azji i jest znany w uprawie od ok. 4 tys. lat. W Europie o rzepaku pisał Pitagoras w 584 r. p.n.e., a Hipokrates w 334 r. p.n.e. Rzepak na ziemiach polskich pojawił się w XVI wieku. Przed II wojną światową zarówno uprawiano mało rzepaku, jak i spożywano mało oleju z niego otrzymanego. Jednocześnie większe było spożycie oleju lnianego.

Choroba niedokrwienna serca (ChNS) obejmuje grupę zespołów klinicznych, wśród których wyróżnia się przewlekłą chorobę niedokrwienną serca oraz ostre zespoły wieńcowe (OZW). ChNS spowodowana jest zachwianiem równowagi między dostarczeniem tlenu i związków odżywczych do komórek mięśnia sercowego a faktycznym zapotrzebowaniem miocytów na te składniki. Najczęstszą przyczyną choroby jest miażdżyca tętnic wieńcowych.

Dolegliwości pacjentów onkologicznych będące w szczególności efektami ubocznymi zastosowanej terapii w nadrzędny sposób mogą przyczyniać się do rozwoju niedożywienia. W niniejszym artykule omawiamy zalecenia żywieniowe, które mogą pomóc pacjentom w pokonaniu dolegliwości i zwiększyć ochotę na przyjmowanie pokarmów, zmniejszając tym samym ryzyko kacheksji nowotworowej.

Witaminą B₁₂ określa się grupę kilku związków należących do kobalamin, w których budowie występuje pierścień korynowy, nukleotyd dimetylobenzoimidazylowy oraz atom kobaltu. Zalicza się do nich występujące w organizmie człowieka aktywne formy – metylokobalaminę, deoksyadenozylokobalaminę i hydroksykobalaminę. Ponadto dostępna jest również syntetyczna forma witaminy B₁₂ – cyjanokobalamina występująca w żywności nią fortyfikowanej, jak napoje czy jogurty roślinne Cyjanokobalamina cechuje się stosunkowo dużą trwałością, a po spożyciu ulega przekształceniu w ustroju do aktywnych związków, czyli metylokobalaminy (metylowana forma kobalaminy obecna jest jako suplement diety)^1–3.

Toczeń rumieniowaty układowy (ang. Systemic Lupus Erythematous, SLE) jest chorobą autoimmunologiczną tkanki łącznej rozwijającą się na skutek nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego i utraty tolerancji wobec własnych antygenów. W efekcie dochodzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego wykazującego destrukcyjny wpływ na funkcjonowanie wielu narządów i układów w organizmie, jak stawy, mięśnie, nerki, skóra, układ sercowo-naczyniowy i nerwowy. Zapadalność na SLE w skali światowej wynosi od 0,5–30 przypadków na 100 000 osób/rok, a w odniesieniu do populacji polskiej wynik ten szacuje się na około 82 przypadki na 100 000 osób/rok (spora większość to kobiety).

Rzepak (Brassica napus subsp. napus) z botanicznego punktu widzenia to odmiana kapusty – rośliny zaliczanej do rodziny Brassicaceae. Zaraz po soi zajmuje drugie miejsce jako najważniejsza z roślin oleistych uprawianych na całym świecie. Z nasion rzepaku uzyskuje się olej spożywczy nadający się bezpośrednio do konsumpcji lub też wykorzystywany dalej do otrzymywania innych produktów, jak chociażby margaryn. W skali światowej największymi producentami rzepaku są Kanada oraz Chiny. Z kolei w Europie uprawą rzepaku zajmują się w większości Francja, Niemcy, Wielka Brytania oraz Polska^1,2.

Kamica żółciowa jest schorzeniem polegającym na wytrącaniu się złogów głównie w pęcherzyku żółciowym, choć w 17–20% mogą one także powstawać w obrębie przewodów żółciowych wewnątrz– i zewnątrzwątrobowych. Choroba ta występuje najczęściej u osób zamieszkujących kraje wysoko rozwinięte, jak państwa Europy Zachodniej (około 10–15% populacji osób dorosłych) oraz Stany Zjednoczone (ponad 800 tys. zachorowań rocznie), a rzadziej odnotowuje się ją w Afryce oraz krajach azjatyckich. Częstość występowania kamicy żółciowej zwiększa się wraz z wiekiem a największa zachorowalność odnotywana jest głównie po 40. r.ż. Biorąc pod uwagę płeć, kobiety chorują 4–5-krotnie częściej aniżeli mężczyźni.
Do kluczowych czynników sprzyjających tworzeniu kamicy żółciowej zalicza się dietę wysokoenergetyczną (tj. wysoka ilość tłuszczów nasyconych i cholesterolu w spożywanych produktach, konsumpcja pokarmów typu fast food, zbyt częste jedzenie słodyczy, które poza cukrem zawierają również sporą ilość tłuszczów ogółem), niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego, nadwagę oraz otyłość czy zaburzenia gospodarki metabolicznej, jak cukrzyca czy hiperglicerydemia. Schorzeniu temu sprzyja także nieprawidłowa, zbyt szybka utrata masy ciała, długotrwałe głodzenie (np. w żywieniu pozajelitowym), a także upośledzone wchłanianie soli kwasów żółciowych^1–5.

Choroba refluksowa przełyku, w literaturze występująca także pod nazwą refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux disease, GERD) to schorzenie, w którym dochodzi do cofania się treści pokarmu znajdującego się w żołądku do światła przełyku. Schorzenie to ma charakter przewlekły, przebiegający z okresami remisji, jak i nawrotów. Chorobie refluksowej przełyku mogą towarzyszyć zarówno objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak i te pozaprzełykowe, które znacznie pogarszają jakość życia pacjentów⁶.

Choroba Parkinsona (ang. Parkinson’s disease, PD) to druga, zaraz po chorobie Alzheimera, choroba neurodegeneracyjna, której częstotliwość występowania w skali światowej waha się między 5/100 000 do ponad 35/100 000 przypadków na rok i wykazuje tendencję wzrostową u osób powyżej 65. roku życia.

W związku z obserwowanym od dłuższego czasu narastającym zjawiskiem starzenia się społeczeństwa, zwiększa się ryzyko występowania różnych zespołów otępiennych u osób w wieku podeszłym. Przypuszcza się, że na różne postaci otępień może cierpieć ponad 0,5 mln Polaków, z czego u 250 tys. osób występuje otępienie typu alzheimerowskiego. Choroba Alzheimera (ang. Alzheimer’s disease, AD) dotyka najczęściej osoby między 6. a 9. dekadą życia, gdzie częstość jej występowania u osób w wieku 60 lat może sięgać 1% i wykazuje tendencję wzrostową wraz z upływem lat¹.