menu close arrow_back_ios person_add home

Zalecenia żywieniowe w celiakii

mgr Joanna Walasek

Z GABINETU DIETETYKA

01-02-2020

27/2020

Celiakia, zwana również chorobą trzewną, to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Celiakia ponad dwa razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, a zapadalność na tę chorobę mieści się w granicach 0,2–5,6%1.

Przyczyną tej choroby jest trwała nietolerancja glutenu, stanowiącego białko zapasowe występujące w zbożach takich jak pszenica, żyto, jęczmień czy owies. Gluten złożony jest z trzech rodzajów białek: prolaminy (gliadyna), gluteliny (glutenina) i albuminy. Największą część z nich, bo około 50% stanowi podfrakcja gliadyna, blisko 33% zawartości tego białka to glutenina, a pozostała część glutenu to białka należące do albumin. Głównym czynnikiem etiologicznym choroby trzewnej jest rozpuszczalne w alkoholu białko – gliadyna, złożone z dwóch aminokwasów: kwasu glutaminowego i proliny. Należy podkreślić, że gliadyna stanowi podfrakcję prolamin obecnych w pszenicy, a toksycznym jej odpowiednikiem są występujące w życie – sekalina, w jęczmieniu – hordeina czy w owsie – awenina1,2. U osób chorych na celiakię spożycie glutenu w diecie prowadzi do procesów zwyrodnieniowych w jelicie cienkim (powstanie nacieków limfocytowych w śluzówce jelita, zwiększenie krypt między kosmkami), a w dalszym ciągu do zaniku kosmków jelitowych. Przyczynić się to może do nieprawidłowego wchłaniania substancji pokarmowych, niedożywienia i w związku z tym występowania wielu objawów klinicznych (biegunka, spadek masy ciała, osteoporoza, niedokrwistość)1,2,3,9,21.

KLINICZNE POSTACIE CELIAKII

Objawy celiakii mogą być bardzo zróżnicowane, często w ogóle nie kojarzone z tym typem choroby. Biorąc pod uwagę objawy, jakie mogą towarzyszyć celiakii, wyróżnia się 4 podstawowe postacie kliniczne tej jednostki chorobowej:

U dzieci często w większości występują objawy ze strony przewodu pokarmowego, natomiast u osób dorosłych przeważają objawy pozajelitowe (wymienione wyżej w tabeli). Celiakia klasyczna często zamiennie występuje pod pojęciem celiakii jawnej, objawowej. Poza wymienionymi powyżej typami celiakii, w literaturze często można spotkać również takie terminy jak celiakia utajona i celiakia bezobjawowa:

We wszystkich wyżej wymienionych postaciach celiakii w badaniu serologicznym występują przeciwciała charakterystyczne dla celiakii. Ponadto obecne są antygeny HLA DQ2/i lub HLA DQ8,  a także podczas badania histopatologicznego wykryte zostały zmiany w jelicie cienkim.

Celiakia, zwana również chorobą trzewną, to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Celiakia ponad dwa razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, a zapadalność na tę chorobę mieści się w granicach 0,2–5,6%1.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Joanna Walasek

CZYTAM ARTYKUŁY

Dietetyk kliniczny, psychodietetyk, biolog, absolwentka studiów magisterskich na Śląskiej Wyższej Szkole Medycznej w Katowicach oraz na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Absolwentka studiów podyplomowych na Śląskiej Wyższej Szkole Medycznej w Katowicach oraz na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym SWPS w Katowicach. Członek Polskiego Stowarzyszenia Dietetyków, Szkoleniowiec w Akademii Dietetyki Klinicznej z zakresu Żywienia w Nieswoistych Chorobach Zapalnych Jelit, Certyfikowany Ekspert Programu ModuLife mającego na celu prawidłowe żywienie osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, uczestnik szkolenia SOIT – Specjalista przyjazny insulinoopornym polecany na stronie Fundacji (https://szkoleniesoit.pl/specjalisci_soit/walasek-joanna/). Autorka wielu artykułów z zakresu żywienia w różnych jednostkach chorobowych publikowanych w renomowanych czasopismach. Obecnie prowadzi własny Gabinet Dietetyki Klinicznej w Chorzowie. Autorka strony internetowej: www.dietetykwalasek.pl