SKŁAD MLEKA KOBIECEGO
Skład mleka kobiecego może różnić się osobniczo, pomiędzy populacjami, w zależności od warunków środowiskowych i faz laktacji3-5. Jednocześnie wiele istotnych cech mleka kobiecego jest wspólne dla wszystkich populacji, np. zawartość kalorii z tłuszczu6. Mleko dostosowuje się do indywidualnego zapotrzebowania matki i dziecka.
Pokarm kobiecy jest substancją biologicznie czynną, co oznacza, że zawiera ponad 80 enzymów wspomagających trawienie. W pokarmie obecne są również żywe komórki krwi, tj. limfocyty B, T, neutrofile czy makrofagi, które wykazują działanie przeciwinfekcyjne. Za odporność nieswoistą błon śluzowych odpowiada immunoglobulina A, której największe stężenie występuje w siarze, w pierwszych dobach po porodzie, ale, co ciekawe, również w okresie odstawiania od piersi. Mikrobiota zawarta w mleku matki kolonizuje przewód pokarmowy niemowlęcia, wspomagając proces trawienia i syntezę witamin7.
Wpływ diety matki na podstawowy skład pokarmu jest niewielki. W przeważającej mierze decydują o nim rezerwy zgromadzone podczas ciąży i aktualne produkty przemiany materii w organizmie matki. Zawartość poszczególnych składników odżywczych, witamin i składników mineralnych w dojrzałym pokarmie kobiety jest praktycznie stała. Istnieją niewielkie różnice w przypadku niektórych witamin z grupy B, witaminy C i kwasów tłuszczowych.
Niedostateczny poziom nawodnienia matki w okresie laktacji ma wpływ na objętość wytwarzanego przez nią pokarmu, jednak nie wpływa na zawartość składników odżywczych. W sytuacji skrajnego niedożywienia u matki obserwuje się zmniejszenie ilości produkowanego mleka oraz zmniejszenie jego właściwości immunoprotekcyjnych. Wpływ diety matki na skład mleka jest badany. Należy jednak podkreślić, że nieprzestrzeganie odpowiedniej diety wpływa niekorzystnie głównie na organizm kobiety, ponieważ produkcja mleka jest dla organizmu kobiety priorytetem, inne przemiany metaboliczne zostają odsunięte na kolejne miejsca8.
Nie udowodniono wpływu eliminacji z diety kobiety w okresie laktacji składników potencjalnie alergizujących na ryzyko rozwoju alergii u zdrowego niemowlęcia. Większość diet wykluczających, zalecanych kobietom karmiącym, nie ma racjonalnego uzasadnienia. W przypadku zastosowania specjalnej diety ze wskazań medycznych takie postępowanie będzie wymagało uzupełnienia i rozważenia suplementacji celem odpowiedniego zbilansowania żywienia matki karmiącej8-9.
Żywienie w pierwszym okresie życia dziecka ma istotne znaczenie dla tzw. programowania metabolicznego (żywieniowego). Niewłaściwy czas i sposób podaży składników pokarmowych oraz ich niewystarczająca ilość wpływają niekorzystnie na metabolizm i przebieg procesów fizjologicznych dziecka. Może to skutkować zwiększonym ryzykiem pojawienia się takich chorób jak otyłość, choroby alergiczne czy choroby układu krążenia1,2. Idealnym wzorcem żywienia niemowlęcia jest mleko matki. Dążenie do wyłącznego karmienia piersią (lub pokarmem matki) przez okres pierwszych 6 miesięcy życia powinno być priorytetem w żywieniu niemowląt. Krótsze lub częściowe karmienie mlekiem matki również wykazuje korzystne właściwości i powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to odpowiednie dla matki i dziecka.
