
Nukleotydy dietetyczne wpływają na procesy metaboliczne organizmu związane z metabolizmem lipidów, wzmacniają odporność na infekcje, modulują odpowiedź immunologiczną, a także wspomagają wzrost, rozwój i naprawę tkanek. Nic w tym dziwnego, że cieszą się one tak dużym zainteresowaniem ze strony wielu osób szukających nowych sposobów na poprawę zdrowia czy wzmocnienie odporności. Czy zatem nukleotydy dietetyczne okażą się rewolucją na rynku suplementów diety? Czy będą one skuteczne we wzmacnianiu naszego organizmu w okresach jesienno-zimowej chandry? Dlaczego właściwości suplementów nukleotydowych są warte uwagi?
ROLA NUKLEOTYDÓW W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA
Nukleotydy są związkami organicznymi, które stanowią podstawowe elementy budulcowe dla informacji genetycznej komórek naszego organizmu, kwasów nukleinowych DNA i RNA oraz innych złożonych nukleotydów (tzw. polinukleotydy), jak adenozynotrójfosforan (ATP) i guanozynotrójfosforan (GTP), a także ich cykliczne odpowiedniki, cykliczny adenozynomonofosforan (cAMP) i cykliczny guanozynomonofosforan (cGMP), które stanowią główne źródło energii, a także uczestniczą w szlakach sygnałowych, gdzie z kolei stanowią kofaktory dla enzymów (np. NAD+, FMN, FAD oraz koenzym A).
Podstawową funkcją nukleotydów w organizmie człowieka jest synteza/wytwarzanie DNA oraz RNA, co może mieć kluczowe znaczenie dla regeneracji i naprawy tkanek, syntezy białek i cyklu komórkowego. Dzienne zapotrzebowanie dla zdrowych osób na nukleotydy dietetyczne waha się w granicach od 1 do 2 g nukleotydów na dzień. Zwłaszcza w okresach charakteryzujących się zwiększonym zapotrzebowaniem na syntezę kwasów nukleinowych, w tym uszkodzenie jelit, okresy szybkiego wzrostu, immunosupresja lub zmniejszone spożycie białka, mogą wyczerpywać zasoby endogenne. Tak więc w takich okolicznościach nukleotydy można określić jako warunkowo niezbędne, a źródła egzogenne mogą przynosić wyraźne korzyści biologiczne tkankom, które ulegają szybkiemu obrotowi, szczególnie tkankom przewodu pokarmowego (GI) i układu odpornościowego. Rola nukleotydów dietetycznych w organizmie człowieka:
- stanowią substraty dla kwasów nukleinowych,
- uczestniczą w procesie wytwarzania, magazynowania i przekazywania energii (tzw. metabolizm energetyczny),
- pośredniczą w komunikacji między komórkami,
- regulują procesy enzymatyczne,
- stanowią podstawowe składniki budulcowe dla enzymów i koenzymów.
ŹRÓDŁA NUKLEOTYDÓW W DIECIE
Większość nukleotydów potrzebnych w naszym organizmie jest otrzymywana w ramach bezpośredniej syntezy (de novo), nukleotydy mogą również zostać dostarczone w ramach diety. Jak się okazuje, nukleotydy w postaci nukleoprotein, czyli białek połączonych z kwasem nukleinowym naturalnie występują w większości produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Największe ich ilości możemy znaleźć mięsie zwierzęcym, rybach i nasionach roślin strączkowych, niemniej jednak znajdują się one także w mleku, jajach kurzych, a nawet w owocach.
Ile nukleotydów znajduje się w poszczególnych grupach produktów?
- podroby zwierzęce: 50–400 mg/100 g,
- owoce morza: 80–350 mg/100 g,
- rośliny strączkowe: 140–490 mg/100 g,
Ciekawostką jest również fakt, że nukleotydy można znaleźć w preparatach odżywczych dla niemowląt, a także w mleku kobiecym. Nukleotydy znajdują się najczęściej głównie w białku pokarmowym, które ulegając procesom trawienia w przewodzie pokarmowym, głównie z udziałem enzymów proteolitycznych, może zostać wykorzystane do produkcji kwasów nukleinowych. Enzymy obecne w przewodzie pokarmowym, jak fosfodiesterazy, umożliwiają rozpad białka do nukleotydów, które następnie są hydrolizowane do nukleozydów przez fosfatazę alkaliczną w świetle jelita. Uzyskane w ten sposób nukleozydy mogą zostać wchłaniane przez enterocyty lub mogą ulec one dalszej degradacji w ramach działania nukleozydazy, do zasad azotowych – puryn i pirymidyn1.
W JAKI SPOSÓB SUPLEMENTOWAĆ NUKLEOTYDY DIETETYCZNE?
Nukleotydy dietetyczne można podawać w ramach żywienia pozajelitowego, w formie doustnej, za pośrednictwem suplementów farmakologicznych lub bezpośrednio z diety.
Suplementacja nukleotydów dietetycznych w ramach żywienia pozajelitowego to najlepiej opisana forma podawania nukleotydów. Została ona opracowana przez profesora Shohei Ogoshi i pierwotnie ich skład zawierał inozynę, monofosforan guanozyny, cytydynę, urydynę i tymidynę w stosunku molowym 4:4:4:3:1. Formuła ta jest najczęściej wykorzystywana w leczeniu uszkodzonych zwłaszcza serca2, wątroby3, mięśni i błony śluzowej jelita4.
Nukleotydy dietetyczne podawane za pośrednictwem suplementów doustnych są relatywnie skuteczną formą ich podawania, w porównaniu z żywieniem pozajelitowym. Jest to związane z faktem, że zarówno błona śluzowa jelit, jak i wątroba, stanowią potężne bariery dla transportu nukleotydów (zwłaszcza adenozyny) z układu pokarmowego do tkanek docelowych.
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PRZYJMOWANIA NUKLEOTYDÓW DIETETYCZNYCH W FORMIE DODATKOWEJ SUPLEMENTACJI:
- Poprawa odporności: suplementacja nukleotydami dietetycznymi może pomóc w przywróceniu sprawności odpowiedzi immunologicznej. W tym przypadku suplementacja AMP, GMP i UMP przyczyniła się do zwiększenia produkcji immunoglobulin, w tym IgG i IgM5.
- Wsparcie odporności małych dzieci: włączenie suplementacji nukleotydami (31,2 mg CMP, 17,7 mg UMP, 9,8 mg AMP i 14,4 mg GMP/L) u niemowląt urodzonych o czasie, przyczyniła się do wzmocnienia odpowiedzi układu humoralnego z udziałem przeciwciał H influenzae typu b oraz błonicy, czego nie zaobserwowano u dzieci karmionych mlekiem matki w pierwszym półroczu życia6.
- Wsparcie odpowiedzi układu odpornościowego podczas infekcji: zastosowanie suplementacji nukleotydami (uracyl lub adenina) zwiększało odporność na infekcje bakteryjne i grzybicze, zwłaszcza w przypadku Staphylococcus aureus7 i Candida albicans8.
- Wsparcie regeneracji po wytężonym wysiłku fizycznym: zastosowanie przez 60 dni suplementu nukleotydowego, składającego się urydyny, cytydyny, tyminy, prekursorów nukleotydów adenozyny i guanozyny oraz RNA, u wytrenowanych mężczyzn, poddanych dodatkowo treningowi o wysokiej intensywności, przyczyniło się do zwiększenia poziomu immunoglobuliny IgA w ślinie w porównaniu z placebo i grupami kontrolnymi. Co ciekawe, suplementowana grupa miała również niższy powysiłkowy poziom kortyzolu9,10.
- Pozytywny wpływ na rozrost mikroflory jelitowej: suplementacja nukleotydami dietetycznymi przyczyniała się do modulacji wzrostu mikroflory jelitowej poprzez zwiększenie ilości bifidobakterii, które chronią przed infekcją wywołaną enterobakteriami11.
- Cenne wsparcie dietetyczne dla niemowląt, które z różnych powodów nie mogą być karmione piersią: włączenie nukleotydów do diety niemowlęcej przyczyniało się do wzrostu przepływu krwi w jelitach, co z kolei pozytywnie wpływa na funkcję i szczelność bariery jelitowej12.
- U dzieci włączenie do formuły mleka mieszanki z nukleotydów dietetycznych może przyczyniać się do zmniejszenia epizodów biegunki zakaźnej13. Wprowadzenie nukleotydów do mieszanek dla niemowląt przyczynia się do zmniejszenia częstotliwości infekcji spowodowanych przez Bacteroides-Porphyromonas-Prevotella (BPP). Co więcej, niemowlęta karmione zarówno mlekiem matki, jak i preparatem uzupełnionym nukleotydami (10,5 mg/l), miały wyższy odsetek bifidobakterii niż enterobakterii14. Wcześniaki karmione na formułach niemowlęcych uzupełnionych nukleotydami (1,68 mg CMP, 1,98 mg AMP, 2,23 mg GMP, 5,13 mg UMP i 0,68 mg IMP /L) miały wyższy poziom immunoglobulin IgM i IgA w pierwszych 3 miesiącach życia, a także wyższe stężenia swoistej immunoglobuliny IgG przeciwko kazeinie α i β-laktoglobulinie w pierwszym miesiącu życia15,16.
ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE DIETETYKA KLINICZNEGO:
- Regeneracja tkanki jelita po przeszczepie jelita cienkiego: wzbogacenie diety o mieszaninę złożoną zarówno z nukleotydów, jak i nukleozydów, w składzie inozyna, cytydyna 5’-guanylanu sodu, urydyna i tymidyna pozytywnie wpłynęło na rozwój kosmków jelitowych we fragmencie przeszczepionego jelita, jak i części natywnej17.
- Regeneracja błony śluzowej jelita w przypadku częstych biegunek: suplementacja nukleotydami może pomóc w naprawie błony śluzowej jelit uszkodzonej w wyniku przewlekłej biegunki (np. u osób z nietolerancją laktozy) i niedożywieniu18,19.
- Regeneracja i wsparcie funkcji wątroby: suplementacja nukleotydami dietetycznymi pomogła naprawić uszkodzenia strukturalne komórek (hepatocytów) spowodowane przez marskość wątroby w ciągu 2 tygodni20. Co więcej, zwiększenie podaży adenozyny w diecie może przyczynić się do zwiększenia ilości energii w formie ATP w hepatocytach u pacjentów z niedokrwieniem wątroby; co z kolei ułatwia powrót do zdrowia po przebytym urazie spowodowanym przez niedokrwienie wątroby21.
- Odżywianie specjalistyczne (immunożywienie): włączenie nukleotydów do składu diet specjalistycznych, skierowanych na wspieranie układu odpornościowego (tzw. immuno-żywienie), jak Impact 1 (Novartis UK), w którego skład wchodzą nukleotydy dietetyczne, arginina i olej rybi, może przyczynić się do zmniejszenia epizodów infekcji, a także liczby dni wymagających hospitalizacji w szpitalu u pacjentów w stanie krytycznym22.
DZIAŁANIE WSPIERAJĄCE DLA OSÓB BĘDĄCYCH W STANIE SKRAJNEGO NIEDOŻYWIENIA
Niedożywienie, zarówno to energetyczne, jak i białkowe jest jedną z przyczyn spowolnienia funkcji komórek układu odpornościowego (tzw. immunosupresja), co z kolei powoduje zmniejszenie odporności na infekcje23. W stanach niedożywienia, szczególnie narażona okazuje się odpowiedź immunologiczna zależna od limfocytów pomocniczych typu T i jest związana ze zmniejszonym wytwarzaniem IL-2 i zmniejszoną liczbą prawidłowych limfocytów typu T24,25.
W celu przywrócenia funkcji układu odpornościowego i odpowiedzi komórkowej często stosuje się suplementację nukleotydami, która zwłaszcza w warunkach niedożywienia białkowego i głodu pomaga przywrócić prawidłową masę ciała i poprawić odpowiedź układu odpornościowego. Co ciekawe, efekt ten nie był obecny jedynie po dostarczeniu odpowiedniego bilansu kalorii i azotu ale był widoczny jednie po włączeniu nukleotydów dietetycznych.
CZY SUPLEMENTACJA NUKLEOTYDAMI JEST BEZPIECZNA?
Suplementacja nukleotydami dietetycznymi jest skutecznym i bezpiecznym sposobem na wzmocnienie organizmu, jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza u osób, u których wcześniej zdiagnozowano zaburzenia związane z metabolizmem nukleotydów, może ona budzić pewne obawy.
Konsekwencje metaboliczne pojawiają się najczęściej w obecności wysokich niefizjologicznych poziomów puryn, co skutkuje podwyższonym poziomem kwasu moczowego (tzw. hiperurykemia); co w perspektywie czasu może powodować odkładanie się kryształów monohydratu moczanu sodu w stawach oraz wystąpieniem kamieni w drogach moczowych. Dysfunkcja ta spowodowana brakiem enzymu – urykazy, który jest niezbędny do rozłożenia kwasu moczowego do rozpuszczalnego związku, lub nadprodukcją nukleotydów purynowych drogą de novo.
Na chwilę obecną, przeprowadzone badania nie potwierdziły, aby stosowanie nukleotydów w preparatach dla niemowląt powodowało skutki uboczne w obrębie układu pokarmowego; podobnie jak i w przypadku podawania produktów specjalnego przeznaczenia żywieniowego u dorosłych i osób starszych.
W Stanach Zjednoczonych zarówno nukleotydy, jak i ich prekursory są dozwolone w maksymalnej ilości 16 mg/100 kcal formuły26.
Obecna dyrektywa Unii Europejskiej ogranicza stosowanie nukleotydów do maksymalnie 5 mg/100 kcal dla każdego pojedynczego nukleotydu na 100 kcal, w tym: monofosforan cytydyny (CMP), 2,5 mg; monofosforan urydyny (UMP), 1,75 mg; AMP, 1,5 mg; GMP, 0,5 mg; i monofosforan inozyny (IMP), 1,0 mg27.
PODSUMOWANIE
Pojawia się coraz więcej dowodów na to, że podawanie nukleotydów w ramach diety lub bezpośredniej suplementacji może przyczynić się do wsparcia niektórych funkcji organizmu, a także wspomagać regenerację narządów, które zostały uszkodzone w wyniku zaburzeń metabolicznych lub poprzez reakcje zapalne; niemniej jednak warto mieć na uwadze, że dowody te są nadal ograniczone i wymagają większej liczby badań w celu potwierdzenia ich skuteczności.
Wspieraj regenerację organizmu z nową linią czystych nukleotydów dietetycznych od Norsa Pharma. Wypróbuj suplementy nukleotydowe Nucleozin Complete i Nucleoplex!
https://nukleotydydietetyczne.pl/