Selen to pierwiastek śladowy o kluczowym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza pracy tarczycy i układu odpornościowego. Niedobór selenu, często współistniejący z deficytem jodu, może prowadzić do poważnych zaburzeń, takich jak endemiczny kretynizm śluzowaty czy autoimmunologiczne choroby tarczycy.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 od lat stanowią niesłabnące zainteresowanie zarówno w świecie nauki, jak i wśród konsumentów dbających o zdrowie. Ich korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, mózg oraz procesy zapalne został udokumentowany w licznych badaniach klinicznych. Jednak za każdą kapsułką suplementu kryje się złożony proces produkcyjny, który zaczyna się od pozyskania surowca, a kończy na technologicznie zaawansowanych etapach oczyszczania i standaryzacji. W niniejszym artykule zostaną przedstawione nie tylko biologiczne właściwości omega-3, ale również ich pochodzenie, metody ekstrakcji, formy chemiczne, a także zagadnienia związane z jakością i czystością końcowego produktu. Omówione zostaną również wyzwania, jakie niesie produkcja suplementów diety zawierających te bioaktywne lipidy, w tym kwestie zanieczyszczeń środowiskowych, stabilności chemicznej oraz rosnącego znaczenia alternatywnych źródeł omega-3 w kontekście zrównoważonego rozwoju.
OMEGA-3 Z CHEMICZNEGO PUNKTU WIDZENIA
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, określane także jako n-3 albo ω-3, to grupa kwasów tłuszczowych, które charakteryzują się obecnością pierwszego podwójnego wiązania przy trzecim atomie węgla od końca łańcucha węglowego (tzw. końca metylowego, czyli omega). W potocznym rozumieniu, kwasy omega-3 należą do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (ang. polyunsaturated fatty acids, PUFA)1. Omega-3 należą do niezbędnych kwasów tłuszczowych, co oznacza, że organizm człowieka nie potrafi ich samodzielnie syntetyzować i musi je dostarczać z dietą. Do głównych kwasów omega-3 należą:
- ALA (kwas alfa-linolenowy, kwas (9Z,12Z,15Z)-oktadeka-9,12,15-trienowy lub C18:3 n-3) – występuje głównie w olejach roślinnych (np. lnianym, rzepakowym, chia). Może być przekształcany w organizmie do EPA i DHA, ale proces ten jest mało efektywny.
- EPA (kwas eikozapentaenowy, kwas (5Z,8Z,11Z,14Z,17Z)-eikoza-5,8,11,14,17-pentaenowy lub C20:5 n-3) – obecny głównie w tłustych rybach morskich; działa przeciwzapalnie, wspiera układ sercowo-naczyniowy.
- DHA (kwas dokozaheksaenowy, kwas (all-Z)-4,7,10,13,16,19-dokozaheksaenowy lub C22:6 n-3) – kluczowy dla funkcjonowania mózgu, siatkówki oka i układu nerwowego; również występuje w rybach i algach.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu człowieka – wspierają pracę serca, mózgu i układu odpornościowego, a także pomagają w regulacji stanów zapalnych. Ich biologiczne właściwości, zróżnicowane źródła oraz złożony proces produkcji suplementów budzą coraz większe zainteresowanie nie tylko naukowców, ale i świadomych konsumentów.
